Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

İçindekiler:

Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?

Doğum kontrol yöntemleri ile ilgili en sık sorulan sorular

Doğum kontrol yöntemleri semptomları nedir?

Doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasının sebepleri nelerdir?

Doğum kontrol yöntemlerinin faydaları nelerdir?

Doğum kontrol yönteminin önleme işlevi nedir?

Doğum kontrol yöntemleri için ne zaman doktora görünmelisiniz?

Doğum kontrol yöntemleri için hangi doktora görünmeliyiz?

Doğum kontrol yöntemleri nelerdir?

Doğum kontrolü, hamileliği önlemek için kullanılan yöntemlere denir. Çeşitli doğum kontrol yöntemleri vardır ve bu yöntemlerin etkinlikleri, yan etkileri, maliyetleri ve kullanım kolaylıkları değişkenlik gösterebilir. İşte en yaygın kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden bazıları:

Hormonal Yöntemler: Bu yöntemler genellikle östrojen ve progestin hormonları içerir. Doğum kontrol hapları, doğum kontrol yama, vajinal halka, doğum kontrol iğneleri, hormonal spiral (IUD) ve implantlar bu kategoriye girer. Hormonal yöntemler genellikle yumurtlamayı engelleyerek çalışır.

Barıyer Yöntemler: Barıyer yöntemler, sperm hücrelerinin yumurtaya ulaşmasını engellemeye çalışır. Kondomlar (erkek ve kadın), diyafram, servikal kapak ve spermisitler bu tür yöntemlere örnek olarak verilebilir.

Rahim İçi Araçlar (IUD-RİA): IUD'ler genellikle küçük, T şeklindeki cihazlardır ve bir doktor tarafından rahime yerleştirilir. Bakır IUD'ler spermleri öldürerek ve rahmin spermi kabul etme yeteneğini azaltarak çalışırken, hormonal IUD'ler genellikle ovulasyonu durdurur.

Doğal Yöntemler: Doğal aile planlaması, bir kadının adet döngüsünün belirli zamanlarında cinsel ilişkiden kaçınmayı içerir. Bu yöntemler genellikle bir kadının vücut sıcaklığını, servikal mukusunu ve/veya adet döngüsünün takvimini izlemeyi içerir.

Acil Kontraseptifler: Acil kontraseptifler genellikle korunmasız cinsel ilişkinin ardından kullanılır ve en yaygın iki türü "ertesi gün hapı" ve bakır IUD'dir.

Sterilizasyon: Bu, kalıcı bir doğum kontrol yöntemidir ve genellikle cerrahi bir işlem gerektirir. Erkeklerde bu vazektomi (vas deferensin bağlanması), kadınlarda tüplerin bağlanması veya tüp ligasyonu olarak adlandırılır.

Her bir doğum kontrol yönteminin kendi avantajları ve dezavantajları vardır, bu nedenle hangi yöntemin en iyi olduğuna karar verirken kişisel sağlık durumu, cinsel alışkanlıklar, aile planlama hedefleri ve daha fazlasını dikkate almak önemlidir. Doğum kontrol yöntemi seçimi konusunda bir doktordan tavsiye almanız genellikle en iyi seçenektir.

Doğum kontrol yöntemleri ile ilgili en sık sorulan sorular

• 1)Doğum kontrol yöntemleri ne kadar etkilidir? 
• Etkililik, yöntemlere ve kullanım şekline bağlıdır. Örneğin, doğru kullanıldığında doğum kontrol hapları %99'a kadar etkili olabilir. Ancak, genel kullanımda bu oran biraz düşebilir.
• 2)Doğum kontrol yöntemleri yan etkilere neden olur mu? 
• Bazı kadınlar hormonal doğum kontrol yöntemlerinde baş ağrısı, mide bulantısı, göğüs hassasiyeti ve duygusal değişiklikler gibi yan etkiler yaşayabilirler. Bu etkiler genellikle birkaç ay içinde düzelir.
• 3)Doğum kontrol hapı kilo aldırır mı? 
• Eski jenerasyon doğum kontrol haplarındaki yüksek hormon seviyeleri kilo alımına yol açabilirdi. Ancak, modern haplar genellikle daha düşük hormon seviyeleri içerir ve kilo alımı nadiren görülür.
• 4)Doğum kontrol yöntemlerini ne zaman başlamalıyım? 
• Bu, kişiye ve seçilen yönteme bağlıdır. Bazı yöntemler (prezervatif, diyafram) ilişkiden hemen önce başlar. Hormonal yöntemler genellikle menstrüasyon döngüsünün belirli bir zamanında başlar.
• 5)Doğum kontrol yöntemlerinden birini bıraktıktan sonra ne kadar sürede hamile kalabilirim? 
• Çoğu kadın, doğum kontrol yöntemlerini bıraktıktan kısa bir süre sonra (genellikle birkaç ay içinde) hamile kalabilir. Ancak, bu süre kişiye bağlı olarak değişebilir.
• 6)Doğum kontrol yöntemleri cinsel yolla bulaşan hastalıkları (CYBH) önler mi? Prezervatifler CYBH'leri önlemede etkilidir, ancak diğer doğum kontrol yöntemleri bu konuda koruma sağlamaz.
• 7)Doğum kontrol yöntemleri gelecekteki doğurganlığı etkiler mi?
• Çoğu doğum kontrol yöntemi kalıcı doğurganlık sorunlarına neden olmaz. Doğum kontrol yöntemlerini bıraktıktan sonra çoğu kadın normal doğurganlık seviyelerine dönebilir. Ancak, bu konuda özel durumlar ve bireysel farklılıklar olabilir.

Her zaman bir sağlık profesyoneli ile konuşmak ve sizin için en uygun yöntemi belirlemek önemlidir.

Doğum kontrol yöntemleri semptomları nedir?

Doğum kontrol yöntemlerinin belirli semptomları veya yan etkileri olabilir. Aşağıda farklı yöntemler ve potansiyel yan etkileri hakkında bir genel bakış sunulmuştur:

Hormonal Yöntemler: Hormonal doğum kontrol yöntemleri, genellikle baş ağrısı, mide bulantısı, göğüs hassasiyeti ve duygusal dalgalanmalar gibi yan etkilere neden olabilir. Bazı kadınlar düzensiz kanama veya adet döngüsünde değişiklikler yaşayabilir. Bunlar genellikle ilk birkaç ay içinde düzelir.

Bariyer Yöntemler: Bariyer yöntemler genellikle yan etkilere neden olmaz, ancak bazı insanlar lateks alerjisi veya spermisidal jellere karşı hassasiyet nedeniyle reaksiyon gösterebilir.

Rahim İçi Araçlar (IUD): IUD yerleştirildikten sonra kramp, düzensiz kanama ve bel ağrısı gibi yan etkiler yaşanabilir. Bazı kadınlar ayrıca hormonal IUD'lerin kullanımıyla ilişkili olarak baş ağrısı ve duygusal dalgalanmalar yaşayabilir.

Doğal Yöntemler: Doğal aile planlaması yöntemlerinin genellikle fiziksel yan etkisi yoktur, ancak cinsel ilişkinin sıklığı ve zamanlaması üzerinde stres yaratabilir.

Acil Kontraseptifler: Acil kontraseptiflerin yan etkileri genellikle hafiftir ve kısa sürelidir, ancak mide bulantısı, yorgunluk ve baş ağrısı gibi yan etkileri olabilir.

Sterilizasyon: Sterilizasyon işlemlerinin genellikle uzun vadeli yan etkileri yoktur, ancak herhangi bir cerrahi işlemle ilişkili kısa vadeli yan etkiler ve komplikasyonlar riski olabilir.

Herhangi bir yan etki yaşarsanız veya doğum kontrol yönteminizin etkisinden endişe duyarsanız, bir doktora başvurmanız önemlidir. Her birey farklıdır ve bir kişiye çok uygun olan bir doğum kontrol yöntemi, başka bir kişi için uygun olmayabilir. En iyi seçeneği belirlemek için doktorunuzla konuşun.

Doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasının sebepleri nelerdir?

Doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasının birçok sebebi olabilir. İşte en yaygın olanları:

Hamileliği Önlemek: En sık görülen sebep, hamileliği önlemektir. Bu, bir çiftin çocuk sahibi olmak istemediği veya bir süre daha beklemek istediği durumlar için geçerlidir.

Aile Planlaması: Birçok çift, çocuk sahibi olma zamanlamasını ve çocuk sayısını kontrol etmek için doğum kontrolünü kullanır.

Adet Döngüsünü Düzenlemek: Hormonal doğum kontrol yöntemleri, özellikle doğum kontrol hapları, kadınların adet döngülerini düzenlemek için kullanılabilir. Bu, düzensiz döngüleri olan veya ağır, ağrılı adet kanamaları yaşayan kadınlar için faydalı olabilir.

Akne ve Diğer Cilt Sorunlarını Kontrol Etmek: Hormonal doğum kontrol, özellikle oral kontraseptifler, bazı kadınlarda akne ve diğer cilt sorunlarını kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Koruma Sağlamak: Kondomlar gibi bazı doğum kontrol yöntemleri, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma sağlar.

Menopoz Belirtilerini Yönetmek: Hormonal doğum kontrol, menopoz belirtilerini yönetmek için de kullanılabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) ve Endometriozis Gibi Durumları Yönetmek: Hormonal doğum kontrol, PCOS ve Endometriozis gibi rahatsızlıkların belirtilerini hafifletebilir.

Riskli Hamileliklerden Kaçınmak: Bazı kadınlar, mevcut sağlık koşulları nedeniyle riskli hamileliklere sahip olabilir. Bu durumda, bir doktor doğum kontrolü önerebilir.

Herhangi bir doğum kontrol yöntemini seçerken, bireyin yaşam tarzı, sağlık durumu, aile planlaması hedefleri ve çok daha fazlasını dikkate almak önemlidir. Bir doktor rehberliği, en uygun yöntemi seçmekte yardımcı olabilir.

Doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmasının sebepleri nelerdir?

Doğum kontrol yöntemlerinin kullanımı ile ilişkili bazı riskler vardır. Bunlar, kullanılan özel yönteme ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Aşağıda, bazı yaygın doğum kontrol yöntemlerinin potansiyel riskleri verilmiştir:

Hormonal Yöntemler: Hormonal doğum kontrol yöntemleri (doğum kontrol hapları, yama, vajinal halka, iğne, hormonal IUD, implantlar) kan pıhtılaşması, kalp krizi ve inme riskini artırabilir, özellikle sigara içen ve 35 yaş üstü kadınlar için bu risk daha yüksektir. Ayrıca bazı kadınlar ciddi yan etkiler yaşayabilir, örneğin karaciğer veya safra kesesi sorunları, migren tipi baş ağrıları veya yüksek tansiyon.

Bariyer Yöntemler: Bariyer yöntemler genellikle az risklidir, ancak kondomların yırtılma veya kayma riski vardır, bu da korumanın başarısız olabileceği anlamına gelir. Diyafram veya servikal kapak kullanımı ile ilişkili idrar yolu enfeksiyonları riski de olabilir.

Rahim İçi Araçlar (IUD): IUD'ler nadiren rahim duvarına zarar verebilir ve yerinden oynayabilir veya düşebilir. Ayrıca Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID) riski de artabilir.

Doğal Yöntemler: Doğal aile planlaması yöntemlerinin riski, genellikle bu yöntemlerin diğer yöntemlere kıyasla daha az etkili olmasıdır.

Acil Kontraseptifler: Acil kontraseptifler genellikle güvenli ve etkilidir, ancak bazı kadınlar yan etkiler yaşayabilir. Bunlar genellikle hafif ve kısa sürelidir.

Sterilizasyon: Sterilizasyon işlemleri genellikle kalıcıdır ve bu kararın geri alınamayabileceğini anlamak önemlidir. Her cerrahi işlem gibi, komplikasyon riski vardır, örneğin enfeksiyon, kanama veya anesteziye reaksiyon.

Bunların yanı sıra, çoğu doğum kontrol yöntemi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan (STI'ler) koruma sağlamaz. Kondomlar bu konuda bir istisna olup hem hamileliği önlemeye yardımcı olur, hem de bir dereceye kadar STI'lere karşı koruma sağlar.

Bir doğum kontrol yöntemi seçerken tüm bu risk faktörlerini göz önünde bulundurmak önemlidir. Herhangi bir sağlık durumunuz varsa veya belirli bir doğum kontrol yönteminin sizin için uygun olup olmayacağından emin değilseniz, bir doktora başvurmanız önemlidir.

Doğum kontrol yöntemlerinin faydaları nelerdir?

Doğum kontrol yöntemlerinin genellikle tedavi amacı olmaz, ancak belli durumları yönetmeye yardımcı olabilirler. Bazı hormonal doğum kontrol yöntemlerinin, belirli sağlık durumlarına yönelik tedavi olarak kullanılabilirlikleri vardır. Aşağıda bunlardan bazıları verilmiştir:

Adet Döngüsünün Düzenlenmesi: Hormonal doğum kontrol yöntemleri, düzensiz veya tahmin edilemeyen adet döngüleri olan kadınlarda adet döngüsünü düzenleyebilir. Ayrıca, adet sırasında ağır kanama veya aşırı ağrı yaşayan kadınlar da bu yöntemlerden fayda görebilir.

Akne Kontrolü: Hormonal doğum kontrol hapları, özellikle oral kontraseptifler, bazı kadınlarda akne ve diğer cilt sorunlarını kontrol etmeye yardımcı olabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS): Hormonal doğum kontrol, polikistik over sendromu (PCOS) belirtilerini yönetmeye yardımcı olabilir. PCOS, adet döngüsünde düzensizliklere, kıllanmaya ve bazen kilo alımına neden olan hormonal bir durumdur. Hormonal doğum kontrol, bu belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.

Endometriozis: Hormonal doğum kontrol, endometriozis belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Endometriozis, endometrium adı verilen rahim iç tabakanın rahim dışında büyümesi durumudur ve genellikle ağrıya ve kısırlığa neden olabilir.

Menopoz Belirtilerini Yönetme: Hormonal doğum kontrol yöntemleri, özellikle düşük doz oral kontraseptifler, menopoz belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bunlar, sıcak basması, gece terlemeleri ve düzensiz adetler gibi belirtileri kontrol edebilir.

Doğum kontrol yöntemlerinin bu gibi kullanımları, yöntemlerin doğrudan bir 'tedavi' olarak kullanılmasından daha çok, belirli sağlık durumlarının belirtilerini yönetme amacına yöneliktir. Her zaman bir doktorun rehberliği altında kullanılmalıdırlar.

Doğum kontrol yönteminin önleme işlevi nedir?

Doğum kontrol yöntemlerinin asıl amacı, istenmeyen gebelikleri önlemektir. Çeşitli doğum kontrol yöntemleri, çeşitli şekillerde çalışır ve gebeliği önleme konusunda farklı etkinlik seviyelerine sahiptir. Aşağıda, bazı yaygın doğum kontrol yöntemlerinin gebeliği nasıl önlediği açıklanmaktadır:

Hormonal Yöntemler (Doğum kontrol hapları, iğneler, implantlar, vajinal halkalar, yamalar, hormonal IUD'ler): Hormonal doğum kontrol yöntemleri genellikle ovülasyonu (yumurtlamayı) önleyerek, spermin yumurta ile birleşmesini engeller. Ayrıca, rahim ağzında daha kalın bir mukus tabakası oluşturarak spermin rahme ulaşmasını zorlaştırır ve bazen rahim duvarının döllenmiş bir yumurtayı kabul etmesini zorlaştırır.

Bariyer Yöntemler (Kondomlar, diyaframlar, servikal kapaklar, spermisitler): Bu yöntemler, spermin rahme ulaşmasını ve yumurta ile buluşmasını engelleyerek gebeliği önler.

Rahim İçi Araçlar (IUD'ler): Hormonal olmayan IUD'ler (bakırlı IUD'ler) rahme yerleştirilir ve rahim içindeki bakır, spermi öldürerek fertilizasyonu engeller. Hormonal IUD'ler ayrıca rahim ağzında daha kalın bir mukus tabakası oluşturur ve rahim duvarını döllenmiş bir yumurtayı kabul etmesini zorlaştırır.

Doğal Yöntemler: Doğal aile planlaması veya geri çekme yöntemi gibi doğal yöntemler, fertilizasyonu önlemek için cinsel ilişki zamanlamasını düzenler.

Acil Kontraseptifler (Ertesi Gün Hapı): Acil kontraseptifler, bir cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için kullanılır. Ovülasyonu geciktirir veya engeller, böylece sperm ve yumurta bir araya gelmez.

Sterilizasyon: Hem erkeklerde (vazektomi) hem de kadınlarda (tüp bağlama veya salpenjektomi) sterilizasyon, spermin yumurta ile buluşmasını kalıcı olarak önler.

Her bir doğum kontrol yönteminin avantajları, dezavantajları ve etkinlik seviyeleri vardır. En iyi seçeneği belirlemek için bir doktor ile konuşmak önemlidir.

Doğum kontrol yöntemleri için ne zaman doktora görünmelisiniz?

Doğum kontrol yöntemi kullanmayı düşünüyorsanız veya mevcut doğum kontrol yönteminizle ilgili sorunlar yaşıyorsanız bir doktor ile görüşmek önemlidir. İşte bir doktora başvurmanız gereken bazı durumlar:

Yeni Bir Doğum Kontrol Yöntemi Seçme: Doğum kontrol yöntemleri geniş bir yelpazede bulunmaktadır ve her birinin farklı avantajları, dezavantajları ve potansiyel yan etkileri vardır. Bu yüzden, sizin için en iyi seçeneği belirlemek için bir doktor ile görüşmek önemlidir.

Mevcut Yöntemle İlgili Sorunlar: Eğer mevcut doğum kontrol yönteminizle ilgili herhangi bir sorun yaşarsanız (örneğin, rahatsız edici yan etkiler, doğum kontrol yönteminin düzgün bir şekilde çalışmadığına dair endişeler, vb.) bir doktor ile görüşmelisiniz.

Yan Etkiler: Eğer doğum kontrol yönteminizden kaynaklanan rahatsız edici veya beklenmedik yan etkiler yaşarsanız bir doktor ile görüşmelisiniz. Özellikle, şiddetli karın ağrısı, göğüs ağrısı, baş ağrısı, göz problemleri (örneğin, bulanık görme), veya bacak veya baldır ağrısı gibi ciddi yan etkiler yaşarsanız hemen bir doktora başvurmalısınız.

Yeni Bir Sağlık Durumu: Eğer yeni bir sağlık durumu gelişirse (örneğin, bir kalp rahatsızlığı veya yüksek tansiyon) ve bu durum doğum kontrol yönteminizin kullanımını etkileyebilirse bir doktor ile görüşmelisiniz.

Hamilelik İhtimali: Eğer hamile olduğunuzu düşünüyorsanız veya hamilelik testi pozitif çıkarsa bir doktor ile görüşmelisiniz.

Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon (CYBE) Riski: Eğer yeni bir cinsel partneriniz varsa, birden fazla cinsel partneriniz varsa, veya cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonunuz (CYBE) varsa, bir doktor ile görüşmelisiniz çünkü bu durumlar doğum kontrol seçeneklerinizi etkileyebilir.

Her zaman bir doktorun rehberliği altında bir doğum kontrol yöntemi seçmek ve kullanmak önemlidir.

Doğum kontrol yöntemleri için hangi doktora görünmeliyiz?

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı (Obstetrik ve Jinekolog): Bu uzmanlar, kadın üreme sağlığı konularında eğitimli ve deneyimli olup doğum kontrol yöntemleri konusunda danışmanlık yapabilirler.

Aile Hekimleri: Aile hekimleri genellikle çeşitli sağlık konularında bilgi ve deneyime sahiptirler ve doğum kontrol yöntemleri konusunda danışmanlık yapabilirler.

Hemşire Uygulayıcılar ve Ebe Hemşireler: Hemşire uygulayıcılar ve ebe hemşireler genellikle bağımsız uygulamaları yönetme yeteneğine sahiptirler ve doğum kontrol yöntemleri konusunda danışmanlık yapabilirler.

Adolesan Tıp Uzmanları: Gençler ve genç yetişkinler için özel sağlık hizmetleri sunan bu uzmanlar, doğum kontrol yöntemleri konusunda danışmanlık yapabilirler.

Cinsel Sağlık Klinikleri: Bu klinikler genellikle doğum kontrol yöntemleri, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların test ve tedavisi, ve diğer cinsel sağlık konusunda uzmandırlar.

Doğru doktoru bulmak, sizin kişisel ihtiyaçlarınıza, sağlık durumunuza, yaşınıza ve diğer faktörlere bağlı olacaktır. Özellikle belirli bir sağlık sorununuz varsa (örneğin, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, vb.) veya belirli bir doğum kontrol yöntemi (örneğin, rahim içi araç veya doğum kontrol implantı gibi) ilginizi çekiyorsa, bu konuda deneyimli bir doktor bulmak önemlidir.

Başka bir yazımızda görüşmek üzere, sağlıcakla kalın!